‘Waterrijk Valthermond’

VALTHERMOND – In de zomer met een bootje over het kanaal dobberen, kanoën of suppen en daarna urenlang vogels spotten en tegelijkertijd ook nog eens meer leren over de Veenkoloniale geschiedenis. Als het aan de dorpsbelangenorganisatie Valthermond.nu ligt kan het vanaf 2025 allemaal in Valthermond. 

De ambitieuze toekomstplannen voor Valthermond kwamen vanmiddag een stukje dichterbij. Het project Waterrijk Valthermond werd namelijk officieel geopend. Valthermond.nu, de initiator van het project, opende samen met de gemeente Borger-Odoorn en het waterschap Hunze en Aa’s het project en daarmee het begin van een zonnige en feestelijke middag. Een symbolisch startschot voor het project dat Valthermond voor zowel bewoners als toeristen voorgoed zal moeten veranderen.

Waterrijk Valthermond

In 2020 deed Valthermond mee aan een dorpsbelevingsonderzoek van studenten aan het Van Hall Larenstein in Leeuwarden. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat veel bewoners in Valthermond de wens hadden om iets te doen aan de verpauperde staat van het kanaal. De dorpsbelangenorganisatie van Valthermond, Zandbergen en Tweede Valthermond, besloot om de daad bij het woord te voegen. Het was het startmoment voor het project Waterrijk Valthermond.

Het hoofddoel is simpel: het verwaarloosde kanaal aan het Zuiderdiep nieuw leven inblazen en geschikt maken voor recreatief gebruik. De organisatie wil graag activiteiten verbinden aan het opgeknapte kanaal, zodat zowel inwoners als toeristen van meer recreatiemogelijkheden kunnen genieten.

‘Het toerisme in onze omgeving houdt eigenlijk op bij de Hondsrug. Valthe en Exloo, die dorpen zijn ongeveer het eindpunt van het gebied’, vertelt Koert Lanting, voorzitter van Valthermond.nu. ‘Dat is ook een van de redenen waarom we Valthermond al een tijd op de kaart proberen te zetten.’ Zo organiseert Valthermond bijvoorbeeld een keer in de twee jaar een toeristendag. ‘Op deze dagen zijn mensen toch vaak verrast over wat ze bij ons allemaal kunnen zien en beleven.’

Ambitieuze plannen

Op dit moment liggen er al een hoop plannen op de tekentafel in Valthermond. Van kanotochten door het kanaal tot een podcast over de geschiedenis van de omgeving. Een van de vele initiatieven binnen het project is het plaatsen van vogelkijkhutten langs het kanaal, waar bezoekers kunnen genieten van de natuur en tegelijkertijd meer te weten kunnen komen over de rijke geschiedenis die het gebied rijk is. Door middel van QR-codes zullen deze oude verhalen toegankelijk worden gemaakt voor zowel bewoners als toeristen. Maar voordat het zover is moeten de inwoners van Valthermond nog even geduld hebben. Stap één van het project betreft namelijk een van de meest tijdrovende werkzaamheden: het uitbaggeren van het kanaal.

Op dit gebied is de organisatie afhankelijk van het waterschap. Die verwacht dat ze pas na de zomer kunnen beginnen met baggeren. ‘De Valthermonder zou zeggen: ‘We hebben een plan, we pakken een schep en gaan aan de gang’, maar zo werkt dat niet bij dit soort projecten’, zegt Lanting lachend.  Maar het werk ligt ook nu niet stil. Zo gaat de organisatie al voor de zomer aan de slag met het aanleggen van vissteigers.

Naast het herstel van het kanaal zelf liggen er nog meer plannen in het verschiet, waaronder de realisatie van twee opstapplaatsen voor boten. Ook wordt gedacht aan toekomstige projecten zoals een waterspeelplaats voor kinderen, een bloemenpluktuin en een fruitpluktuin.

‘We verwachten dat we in het voorjaar van 2025 echt los kunnen gaan’, zegt Lanting. ‘Dan kan er door het kanaal gekanood worden, staan de vogelhutten er en is de podcast te beluisteren.’

Veenkoloniaals verleden behouden

Het project Waterrijk Valthermond is ontstaan uit een diepgeworteld verlangen om de historische waarde van het kanaal te herstellen en nieuwe recreatiemogelijkheden te creëren voor inwoners, ondernemers en toeristen. Het is een streven naar het herstel van een stukje cultuur en geschiedenis dat dreigde te verdwijnen.

‘Als je in Drenthe woont, dan heb je het over de Hunebedden en over het zandgedeelte. Maar wij vinden dat het veengedeelte ook zijn eigen charme heeft. Het kanaal is voor ons het mooiste stukje van Valthermond.’ vertelt Lanting enthousiast.

Valthermond is het enige dorp in Borger-Odoorn dat nog een ouderwetse hoofddiep heeft. Dit kanaal werd vroeger gezien als het belangrijkste kanaal uit het hoogveenlandschap omdat vanuit hier de ontginning werd gestart. Aan het begin van de jaren zeventig begon men de kanalen in de Drentse Monden te dempen. ‘Op deze manier ging een stuk van de cultuur en historie uit de omgeving verloren’, vertelt Lanting.

Zo’n 40 jaar geleden werden er weer bruggen over de kanalen geplaatst maar sindsdien werd het gebied minimaal onderhouden door het waterschap. Het kanaal in Valthermond, dat ooit een belangrijke functie vervulde in de Veenkoloniën, verpauperde. Uiteindelijk groeide het kanaal dicht, waardoor het onmogelijk was om door het kanaal te varen of te vissen.